Jarząbek
Bonasa bonasia
Sytuacja w Polsce
Średnio liczny gatunek lęgowy.
Sytuacja w Małopolsce
Populacja szacowana na ok. 35 000 ptaków.
Środowisko
Wiekowe lasy iglaste i mieszane o zróżnicowanej strukturze, dobrze rozwiniętym runie i bogatym, gęstym podroście. Występuje do górnej linii lasu.
Pokarm
Pokarm roślinny (liście, pąki, owoce, nasiona, kwiaty itp.), wyjątkowo owady (głównie mrówki i ich larwy).
Gniazdo
Dobrze ukryty, skąpo wymoszczony dołek u nasady pnia, korzenia, krzaka.
Biologia lęgowa
Dwa szczyty aktywności związane z głoszeniem zajętych terytoriów: jesienne (tzw. toki pozorne IX-X) oraz wiosenne (tzw. toki właściwe III-IV). Jaja w liczbie 7-11 (3-14) składa na przełomie IV - V. Wysiaduje samica przez ok. 25 dni. Wkrótce po wykluciu młode opuszczają gniazdo i wodzone przez matkę już po tygodniu potrafią podfruwać. Rozpad rodziny następuje po nieco ponad 3 miesiącach.
Wędrówki
Gatunek osiadły. W zimie może przemieszczać się w poszukiwaniu lepszych żerowisk (z lasów iglastych do liściastych). Młode w okresie dyspersji mogą pokonywać odległość nawet ponad 20 km.
Status ochronny
W Polsce gatunek łowny od 1 IX do 30 XI.
Ciekawostki
Oprócz wysokich gwizdów, które są śpiewem godowym jarząbka, swoją obecność ptaki głoszą głośnym furkotem podczas lądowania. Przy wykrywaniu warto zwracać również uwagę na kał, płytkie dołki, gdzie ptaki zażywają kąpieli piaskowych, charakterystyczne tropy a w zimie dodatkowo otwory świadczące o zaśnieżaniu się ptaków.
Literatura
- Cramp S. i Simmons K. (ed.) 1980. The Birds of the Western Palearctic. Vol. II. OUP. Oxford. UK.
- Bonczar Z. 2009. Jarząbek Bonasa bonasia. W: Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.), Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią; ss. 270-274. GIOŚ, Warszawa.
- Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP "pro Natura", Wrocław.
Galeria
