Sokół wędrowny
Falco peregrinus
Sytuacja w Polsce
Obecnie w Polsce gniazduje ponad 20 par, choć jeszcze w 1980 notowano zaledwie 1-2 pary. Dopiero w 1981 zaprzestano używać w kraju DDT i jego pochodne, odpowiedzialne za silny spadek szponiastych, w tym sokoła wędrownego. Dopiero 10 lat po tym fakcie zaczęto obserwować powolny wzrost liczebności sokoła. Pomimo wieloletniej, kosztownej reintrodukcji (ponad 350 wypuszczonych ptaków!) ptaki gniazdujące poza miastami pochodzą bez wyjątku z dzikiej populacji.
Sytuacja w Małopolsce
2-4 pary.
Środowisko
Ze względu na to, że poluje w przestrzeni powietrznej, jest dość plastyczny w wyborze środowiska. Mogą być to zarówno góry, górskie i niżowe lasy jak i miasta.
Pokarm
Średniej wielkości ptaki (gołębie, ptaki siewkowe, szpaki, kawki itd.), które chwyta i zabija w locie, dużo rzadziej na ziemi.
Gniazdo
Sam gniazda nie buduje, wykorzystując naturalne półki, nisze i gniazda innych gatunków ptaków. W górach ściany skalne, na nizinach wysokie drzewa, w miastach zaś wysokie konstrukcje (kominy, dachy itp.), czyli zawsze miejsca z dogodnym dolotem w sąsiedztwie otwartych obszarów obfitujących w pokarm.
Biologia lęgowa
3-4 jaja (2-5) składa pod koniec III. Inkubują oba ptaki (głównie samica) przez 1 miesiąc. Młode wykluwają się niemal równocześnie i pozostają w gnieździe przez 35-42 dni. Większość młodych w kraju opuszcza gniazdo w VI.
Wędrówki
Jedynie populacje północne wędrują. Pozostałe ptaki przelatują nierzadko na duże odległości, jednak po okresie lęgowym gro czasu spędzają w pobliżu terytorium.
Status ochronny
Gatunek chroniony, objęty ochroną strefową, której promień wynosi 200 m przez cały rok i 500 m w okresie 1 I - 31 VII.
Ciekawostki
Występuje silny dymorfizm wielkości między samicą a samcem. Wyraża się on również dość mocno w ubarwieniu. Rozróżnianie płci u pojedynczo obserwowanych ptaków dorosłych jest możliwe, ale wymaga dużego doświadczenia. Przed przystąpieniem do lęgów ptaki odbywają loty godowe wysoko nad terytorium. Sokół wędrowny jest aktywny głosowo na lęgowiskach, poza tym odzywa się rzadko.
Literatura
- Cramp S. i Simmons K. (ed.) 1980. The Birds of the Western Palearctic. Vol. II. OUP. Oxford. UK.
- Lontkowski J. 2009. Sokół wędrowny Falco peregrinus. W: Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.), Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią; ss. 275-279. GIOŚ, Warszawa.
- Ratcliffe D. 1993. The Peregrine Falcon. Second edition. T.& A. D. Poyser; London
Galeria
